Błony płodowe i ich rola podczas ciąży oraz porodu

Worek owodniowy (pot. błony płodowe) to pęcherz zbudowany z dwóch zrośniętych błon. Wraz z wypełnieniem w postaci płynu owodniowego pełnią one niezwykle ważną rolę podczas ciąży tworząc bezpieczne środowisko dla rozwijającego się maleńkiego człowieka. Mało się jednak mówi o tym, jak istotna jest ich funkcja podczas porodu. A to właśnie dzięki nim możliwe są łagodne i bezpieczne narodziny.

W trakcie ciąży

Najważniejsze funkcje worka owodniowego podczas ciąży to:

• wytwarzanie i wchłanianie płynu owodniowego – całkowita wymiana wód następuje co 2-3 godziny

• amortyzacja dziecka – ochrona przed urazami z zewnątrz

• ochrona przed mikrobiomem pochwy – błony tworzą barierę mechaniczną, a wody płodowe zawierają przeciwciała

• utrzymywanie stałej temperatury

• umożliwienie dziecku poruszania się – rozwój motoryczny

• wspieranie rozwoju płuc – dziecko wdycha i wydycha płyn owodniowy

W trakcie porodu

Około 80-90% porodów rozpoczyna się spontanicznie z nienaruszonymi błonami płodowymi. Dzieje się tak dlatego, że worek owodniowy pełni niezwykle istotną rolę w fizjologii porodu siłami natury, w tym:

• pełni wszystkie powyższe funkcje do momentu jego naturalnego pęknięcia, chroniąc dziecko

• amortyzuje skurcze porodowe, dbając o dobry stan dziecka oraz zmniejszając ryzyko ucisku na pępowinę i główkę dziecka

• zmniejsza odczucia bólowe u matki

• umożliwia ruch dziecku, a tym samym prawidłowe wstawienie się w kanał rodny – dzięki temu II okres porodu przebiega sprawnie i łagodnie

• gdy pęcherz pęka spontanicznie w II okresie porodu wypływające wody płodowe nawilżają drogi rodne kobiety, co ułatwia dziecku narodziny

Naturalne pęknięcie błon płodowych

W trakcie porodu siłami natury pęcherz płodowy najczęściej pęka spontanicznie pomiędzy I okresem (skurcze rozwierające szyjkę), a II okresem (skurcze parte) porodu, kiedy główka dziecka wraz z dolnym biegunem pęcherza płodowego, jest prawidłowo wstawiona i wchodzi do kanału rodnego. Przed główką dziecka tworzy się balonik z wód przodujących, który pod wpływem ciśnienia sam pęka.

Czasem zdarza się, że wody płodowe zaczynają się sączyć jeszcze przed porodem. Oznacza to, że worek owodniowy pękł/rozszczelnił się daleko od szyjki macicy, czyli bliżej dna macicy. Wody płodowe jednak stale się uzupełniają, więc nie ma ryzyka rodzenia „na sucho”.

Niepokojące może być sączenie wód przed ukończonym 37. tc. Warto jednak pamiętać, że nie oznacza to automatycznie początku porodu! Warto wtedy się oszczędzać, żeby nie rozkręcić akcji skurczowej. Znane są bowiem przypadki, gdy doszło do samoistnego zasklepienia się nieszczelności błon płodowych, a dziecko urodziło się o czasie. W trakcie porodu worek pełni nadal swoją funkcję, jeśli jest zachowany dolny biegun pęcherza płodowego, czyli błony w okolicy szyjki macicy.

W porodach siłami natury zdarza się, że błony płodowe nie pękają w ogóle. Jest to naturalne zjawisko, od którego wzięło się powiedzenie „w czepku urodzona/y”. Uważa się to za dobrą wróżbę i symbol przyszłego szczęścia w życiu.

Zaburzenie naturalnego procesu pęknięcia worka owodniowego poprzez amniotomię, czyli mechaniczne przerwanie błon płodowych w celu przyspieszenia porodu może prowadzić do licznych, niebezpiecznych powikłań.

Jak zadbać o to, by błony płodowe zostały zachowane?

Niestety nie jest to łatwe zadanie. Rola pęcherza płodowego w porodzie jest w polskich szpitalach pomijana. Mimo, że na zabieg amniotomii personel musi uzyskać świadomą zgodę lub odmowę, nie informuje się kobiet jakie niesie on ryzyko. Często robiony jest bez uprzedzenia albo pod wpływem nacisków i straszenia. Jest jednak kilka kwestii, o które można zadbać przed porodem i w trakcie jego trwania, aby pęcherz płodowy został zachowany:

• wybierz dom, jako miejsce narodzin Twojego dziecka – położne domowe najczęściej mają świadomość roli błon płodowych w porodzie i nie stosują amniotomii znając ryzyko, jakie za sobą niesie
• jeśli rodzisz w szpitalu opłać prywatną położną, z którą omówisz przed porodem swoje oczekiwania i wyrazisz brak zgody na amniotomię
• napisz w planie porodu, że chcesz, aby worek owodniowy został zachowany i pękł samoistnie
• przed każdym badaniem wewnętrznym przypominaj, że nie chcesz, aby przebito pęcherz
• warto rozważyć odmowę badania wewnętrznego, gdy poród jest już w aktywnej fazie – trzeba mieć świadomość, że pęcherz czasem pęknie w trakcie badania mimo, że badający nie chciał go przebić

Dbając o zachowany pęcherz płodowy w trakcie porodu dbamy także o nasz komfort rodzenia i o bezpieczne narodziny dziecka.

A w Waszych porodach kiedy doszło do pęknięcia worka owodniowego?
Czy stało się to spontanicznie?